Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim – śląska rezydencja Marianny Orańskiej

Położenie pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim

Pałac znajduje się na obrzeżach Kamieńca Ząbkowickiego. Zbudowano go w miejscu, gdzie wcześniej funkcjonował klasztor cystersów. Jego pozostałości wkomponowano w nowe założenie. Rezydencja powstała na wzgórzu, z dala od zabudowy wsi, dzięki czemu dominuje w krajobrazie. Otacza ją rozległy park z alejami, tarasami, stawami i kanałami. Całość tworzy przemyślaną kompozycję krajobrazową.

Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim – Historia

Budowę pałacu zainicjowała Marianna Orańska (1810–1883). Była księżniczką niderlandzką i żoną Albrechta Pruskiego. Po separacji zamieszkała na Dolnym Śląsku. To tutaj postanowiła stworzyć swoją stałą rezydencję. Projekt opracował Karl Friedrich Schinkel – znany berliński architekt. Po jego śmierci prace kontynuował Ferdinand Martius, jego uczeń. Budowę prowadzono w latach 1838–1872. Choć trwała długo, Marianna zamieszkała w pałacu wcześniej.

Po jej śmierci obiekt przeszedł w ręce potomków. Po II wojnie światowej został przejęty przez państwo. Przez pewien czas pełnił funkcję magazynu. Doprowadziło to do znacznych zniszczeń wnętrz. Dopiero pod koniec XX wieku podjęto pierwsze prace zabezpieczające. Do 2014 roku trwała stopniowa rewitalizacja.

Architektura

Pałac reprezentuje styl neogotycki. Inspirowano się średniowiecznymi zamkami, ale zastosowano nowoczesne jak na XIX wiek rozwiązania techniczne. Charakterystyczne są cztery wysokie wieże narożne i symetryczna fasada. Wyróżniają się też ostrołuki, maswerki i krenelaże. Budynek ma plan prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem. Choć przypomina zamek, był to obiekt mieszkalny, nieobronny.

Wokół rezydencji rozciąga się park krajobrazowy w stylu angielskim. Znajdują się w nim oranżeria, zabudowania gospodarcze oraz system wodny. Kanały i fontanny zasilano wodą doprowadzaną z oddalonego źródła. Wszystko było częścią większego założenia ogrodowego.

Stan obiektu w 2014 roku

W momencie mojej wizyty w czerwcu 2014 roku pałac był częściowo wyremontowany. Zabezpieczono dach i wieże. Teren wokół oczyszczono z roślinności. Możliwe było już zwiedzanie wnętrz z przewodnikiem. Choć wiele pomieszczeń wciąż nosiło ślady powojennej dewastacji, postępy w pracach były widoczne.

Zwiedzający mogli zobaczyć reprezentacyjne klatki schodowe oraz detale sztukatorskie. Zachowały się także fragmenty dekoracji malarskich i stolarki. Z tarasów i ścieżek parkowych rozciągał się widok na Góry Sowie i Śnieżnik. Mimo że pałac nadal wymagał wielu prac, już wtedy robił duże wrażenie.